Freska (ital. fresco; "sveže" ili "vlažno" i u suprotnosti sa ital. al secco; na suvo) ili stenopis je tradicionalni postupak slikanja, kojim se boje nanose direkno na svež krečni malter. Freska je najstarija tehnika u slikarstvu i dolazi još iz vremena praistorije. Ime i usavršenje tehnike, je poreklom iz italijanske Renesanse. Jedna od najlepših srpskih fresaka je freska Belog Anđela, koja se nalazi u manastiru Mileševa a pored ove freske u Srbiji postoje freske u ostalim srpskim manastirima iz doba procvata umetnosti u Srbiji i koji se nalaze na spisku Uneskove Svetske baštine- SPC pod imenom „Srednjovekovni spomenici na Kosovu i Metohiji“ i za vreme Zlatnog doba srpskog slikarstva, odnosno vremena kada je ovo slikarstvo, i to upravo freskoslikarstvo, bilo na vrlo visokom nivou u odnosu na celokupno slikarstvo u Evropi u toku 13. veka.
Freska se izvodi vodom rezređenim bojama u vlažan krečni malter. Boja se u malter upije i po sušenju se trajno spoji. Boja se bira tako da ne reaguje sa krečem.Kod fresko slikanja, boji slike je posvećena posebna pažnja (zbog trajnosti). Kada se podloga suši, nanose se boje rastvorene u vodi. Izrada fresaka je spora. Slikar nanosi prirodne boje rastvorene u vodi na vlažnoj podlozi, pazeći na vreme i da započne sliku tačno onoliko koliko može da završi za jedan dan, i poveže sa susednim kompozicijama. Boje posle sušenja postaju znatno svetlije.
Postupak slikanja freske je jako zahtevan i slikar mora da podeli svoj rad prema tome koliko može da dnevno oslika fresku tako da tokom dana malter ostaje stalno svež. Prednost freske je stalnost i svetlosnost boje. Na osnovni grubi malter se nanosi vlažnim praškom od krede crtež odnosno pomoćne linije. Posle toga se izvodi smeđe crvenom bojom pripravni crtež koji se zove „sinopia“ po boji koja je bila iz Sinope na Crnom moru. U sadašnjosti je bilo moguće zahvaljujući savremenim postupcima, neke od ovakovih crteža otkriti na starim freskama. Zatim se slika deli kako je rečeno na delove koje se mogu oslikati u jednom danu koji su utoliko manji ukoliko se radi o detaljima slike i ovi delovi se malterišu drugim slojem da bi se oslikali.
Među najpoznatije freske spadaju stare freske u na primer Pompeji koje nam govore o životu u doba starog Rima iz 1. veka, ili freske velikih slikara Đota, Leonarda da Vinčija ili Mikelađela, velikih slikara iz doba renesanse .
Pored fresko tehnike slikanja, postoji i al seko ("al secco") tehnika, gde se pigment boje nanosi na suvu površinu. U ovom slučaju kao vezivo boje koristi se kazein. Dok kod fresko tehnike je vezivo kreč a otapalo voda.
Home 